امارگیر حرفه ای وبلاگ و سایت

راز زيگورات چغازنبيل

كمتراز40 دقيقه رانندگي به طرف جنوب شرقي شهرشوش؛ مسافررابه يكي ازاعجاب انگيزترين آثارباستاني وبارزترين وبزرگترين اثرآجري مي رساند . شناخت چغازنبيل درگشودن گره هاي تاريخي بسيارموثراست.

زيگورات  يعني چه؟

دركتاب « بين النهرين» تاليف جولين ريد باترجمه آذربصيرصفحه56مي خوانيم:" زيگورات [ = ذيقورات] ، شكل انگليسي شده واژه « زيگوراتو» است كه تمدن هاي بابل وآشوربراي ناميدن معبد يا معابدي به كارمي بردند كه به شكل هرمي پلكاني به سمت بالا ساخته مي شدند . اين ساختمان ها اولين باردرحدود 2200ق م . درجنوب بين النهرين ساخته شدند وتا 550 ق م . درنواحي شمالي توسط آشوري ها ساخته مي شد. سه نظريه درمورد علت ساخت زيگورات ها وجوددارد : يكي ازآنها نقش زيگورات است به عنوان نوعي سيلو كه به خاطر مصون ماندن رستني ها ازسيل هاي مخرب بهاري، آن ها رادربالاي اين ساختمان هاي مرتفع نگاهداري وخشك مي كردند . نظريه ديگر، زيگورات ها را نوعي كوه مصنوعي معرفي مي كند كه به عنوان زيستگاه مردمان ساخته مي شده است، چراكه سومري ها دراصل بركوه ها ونواحي مرتفع زندگي مي كردند . نظريه سوم ، زيگورات رانردباني به سوي آسمان مي داند كه عبادت كننده راهرچه بيشتربه خدايانش درآسمان نزديك مي كرده است."

شايان ذكراست نامبرده؛ پلكان زيگورات چغازنبيل رابرخلاف عرف زيگورات ها ازآنجا كه داخلي است نه خارجي؛ جزو ويژ ه گي هاي منحصربه فرد دانسته است  (ر.ك: همان ص 116).

اين نكته رابايد درنظر داشت كه ازبرداشت هاي عام گرا هرچقدرفاصله گرفته شود محتويات كتاب سيرتحول وتطور درسمبل ها دست يافتني مي گردند . بدين طريق مي شود تصور روشني از تطوروتحول  انسانها به دست آورد.زيگورات آن حجم وگستردگي رادارد كه بتوان از خلال آن اطلاعات بسياري كسب كرد. تلخيصي ازتفصيل مطلب « فرهنگ نمادها» اثر نويسندگان: " ژان شواليه " و " آلن گربران" باترجمه وتحقيق سودابه فضايلي جلد 3 صفحه 493 را به مناسبت دراينجا نقل مي كنيم: " ساختماني بين النهريني ، كه برج بابل باالهام ازاين نوع ساختمان ساخته شد. به تبع سنت بابلي ، به زيگورات ارزش نمادين نربان داده شد: اين برج عظيم براي تسهيل فرودخدايان به زمين وصعود انسانها به آسمان بود. زيگورات ها نشانه ي تلاش غريب انسان براي نزديك شدن به خداوند بود.نمادگرايي زيگورات بين النهريني مشابه نمادگرايي كوه كيهاني ، ونمادگرايي معابدي كه به شكل كوه ساخته شده بودند ، ازجمله معابد بوروبودور و آنگكوربود ودرنتيجه بانماد گرايي مركز جهان برابربود. دروني ترين نماد زيگورات ، تزكيه وتصفيه ي تدريجي روح است تابه آخرين مرحله ي روحي كه نورناب وخالص است برسد."

احداث معبد چغازنبيل

درسده سيزدهم پيش ازميلاد يعني حدود 3300 سال پيش اونتاش گال ‌(untash gal) پادشاه ايلام (= عيلام) معبد چغازنبيل رااحداث كرد تا محل نگهداري تنديس هاي خدايان باشد ومراسم هاي مذهبي درآنجا برگزار شود از مهمترين خداي معبد : « انشوشيناك » يعني خداي محافظ شهر رامي توان ذكركرد.

مختصات

چغازنبيل ابعاد 105*105متردارد . بنايي 5طبقه بوده باارتفاع 53 متركه فعلا 2طبقه ازآن باقي مانده است . هفت دروازه ارتباط اين محوطه مقدس راباجهات مختلف برقرارمي كند ودرميانه شهر« دور اونتاش » (dur untash) قد برافراشته است . نشانه هايي دردست است كه درشمال غربي حصاردورتادور اين برج مقدس، معبد كوچكي براي خدايان ايلامي « كريريشا» ، «ايشني كََرب» ، و« هومبان» بنا شده بوده و23 خداي ديگردرنيايشگاه هاي  ديگر چغازنبيل مورد پرستش قرارمي گرفته اند.

اضلاع معبد اصلي ، به طرف جهات چهارگانه ( شمال وجنوب و غرب وشرق ) چونان مربعي كامل استوارايستاده وميليون ها آجرارزنده سنتي درآن به كاررفته اند . درفاصله هرده رج آجر، به  يك رج آجركتيبه دارمي رسيم .  شهر دور اونتاش سه حصار خشتي تودرتو وهم كانون دارد: حصار خارجي ؛ حصارمياني وحصارخود زيگورات.

معماري ايلامي

« در زيگورات  چغازنبيل از1250 پيش ازميلاد ، مي توان كاربرد كاشي راديد . دراين ساختمان ، ازاره ديوارها راباكاشي آبي آمود [آراستن ، آميختن ، ترصيع] كرده اند . چون هنگام رفت وآمد مردم ، برخورد به پاي ديواربيشتربوده است. وچون خشت دربرابر باران آسيب مي ديده ، نماي ساختمان رابا آجر پوشاند ه اند ( معماري ايران – بناهاي سنتي ، حسين فرخ يار ، انتشارات بهمن آرا ، چاپ دوم بهار87 صفحه 26).

آجرهاي كتيبه دارزيگورات چغازنبيل ولوح حمورابي يا لوح نخستين قانون مدون بشر؛ راشايد بتوان حيرت آورترين يادگارايلامي ها به حساب آورد ولي همه اينها ؛همه ارزش يافته هاي باستان شناسي اين محوطه باقيمانده ازتمدن ايلامي نمي تواند باشد وازاين روست كه هربيننده وخواننده اي را درانتظارگفتني هاي ديگري مي گذارد!...