امارگیر حرفه ای وبلاگ و سایت

انقلاب ايران در كلام « جان دان»

جان دان يكي از مستشرقان انگليسي است كه استاد علوم سياسي دانشگاه كمبريج نيزميباشد.

اودر كتابي تحت عنوان«تطبيق انقلابات قرن بيستم» معتقد است!شناخت انگيزه ها وريشه هاي انقلاب سال 57، ايران توسط پژوهشگران تحقق نيافته است.جان دان درتوضيح اين گفته مي نگارد: طبعا دشواري هاي موجود درشناخت انگيزه هاي انقلاب اسلامي و عدم آشنايي بازمينه هاي تاريخي وفرهنگي تحولات اخيرايران،باعث هراس محققين براي كار به منظوردرك اين پديده شده است.

اين مستشرق انگليسي ازسه جريان سياسي ايران نام مي بردكه درمجموع اين سه جريان به همين تعداد، جريان تاريخ جهان را دگرگون ساخته است.وي مي نويسد :

ملي كردن صنعت  نفت به دست حكومت دكترمصدق وافزايش ناگهاني بهاي نفت سازمان اويك درسال 1973 دورويدادعمده اي بودكه در تاريخ جهان اثرگذاشت. رويدادنخست حاكي ازپايان گرفتن واقعي قدرت جهاني بريتانيا بود و رويداد دوم نشانه آسيب پذيري كشورهاي پيشرفته صنعتي بود. امارويداد سوم سرنگوني سلسله پهلوي بود كه به دنبال بزرگترين تظاهرات شهري در تاريخ بشر صورت گرفت.اول چنين به نظر مي رسيد كه اين رويداد  تحولي بومي است .انقلابي است كه در يك كشور  و براي يك كشور صورت گرفته است اما نه تنها اين سومين دخا لت ايران در تاريخ جهاني بود بلكه شايد بتوان گفت كه تاثير اين رويداد از رويدادهاي ديگر بسيار پيشتر و ماندگارتربود .

خدمات رساني دراسلام

حضرت علي عليه السلام طي نامه اي به والي مكه مي فرما يند:«لاتحجبن ذاحاجه عن لقائك بها»صاحب حاجتي راازملاقات خود منع نكن.

‌ظرايف بسياري درفرمايشات ائمه نهفته اند .اين اوامرونواهي خودفرهنگي هستند پويا وزاينده، درروايتي نغزازامام باقر‹ع›نيزآمده است.ايمامسلم اتي مسلمازائرا اوطالب حاجه وهوفي منزله فاستادن عليه فلم ياذن له ولم يخرج اليه لم يزل في لعنته الله حتي يلتقيا«هرمسلماني به درمنزل يك مسلماني ديگربراي ديداراويا درخواست حاجتي بيايدواورااجازه ورود ندهدوبراي ملاقات اوخارج نگرددهم چنان درلعنت خداخواهد بود تا وقتي كه اوراملاقات نمايد.[1]         

وقتي تابه اين سطح درروايات ومتون ديني به ارزش ذاتي تكريم هم نوع وتحول گرفتن ايشان اشاره شده است ناگفته پيداست كه صرف خدمت به مسلمانان درحدغيرقابل تصوري ازنظراسلام پسنديده ، واجب و اولويت داراست . سروروسالارشهيدان فرموده اند:انِّ حوا ئج الناس اليكم من نعم الله فلا تملِّو الّنعم«نيازهاي مردم ازنعمت خداست.پس ازروي آوردن مردم به سويتان دلتنگ نگرديد.»[2] 

بدين ترتيب ارجاع  نيازارباب رجوع به متوليان ومسئولين هديه اي  الهي است كه بايدآن را ارج نهاد ودر حل وفصل آن كوشيد.

چه بايد كرد؟

1 – ازتجمل گرايي پرهيزشود.

«هستندانسان هايي كه تمام هم وغم وفكروذكرشان اين است كه تجملات زندگي راهرچه بهترسازند وازهررهگذري كه باشدبهترين كاخ ها و فرش ها و پرده ها ولباس ها و زينت آلات را براي خود فراهم گرداند. اينگونه افراد هم بنده شهوات نفساني خود هستندوهم نمي توا نند برمسند حكومت مردمي شايسته ووظيفه شناس باشند» . [3] 

«طبق آمارسالانه دست كم 17 هزارنفرازمسئولان به سفرهاي خارج مي روند . روزانه صدها اتومبيل گران قيمت درخيابان ها به جولان درمي آيند. قالي چه- هايي كه دوازده سال (زمان چاپ اين مقاله مهرماه 1370مي باشد) پيش ازادارات جمع آوري شده بود دوباره در برخي جاهاپهن شده است . ميز ها و دكوراسيون اطاق عده اي از  مسئو ولان در حال تغيير است،استفاده شخصي از اتو مبيلهاي دولتي  و ديگر امكانات دولت در برخي از ساز مانها به شدت  رائج است پهن كردن  سفره هاي چند صد هزار تو ماني بتدريج معمول مي شود و سكو نت در خانه هاي ده  ها ميليوني ... »  اين آمارمربوط به سال 1370مي باشد ودرمجله پاسدار اسلام شماره 118صفحه 29آمده است.

جاي هيچ شكي باقي نمانده است كه شجره خبيته سرمايه داري ازتجمل پروري آب خورده وشكاف فقروغنارا به بار آ ورد .

   فرمود علي كه هر كجا كاخي هست          ضايع شده حقي كه شدآن را بنيا ن    

2.برخورد با كارگزاران نا لايق جد ي گرفته شود .

در قا مو س انقلاب كج دستي معناو اصلا جاي نداشت اما دست  هايي مرموز با نفوذ خويش از بيت المال سوء استفاده ها كر دند . به نظر نگارنده آناني  كه در وقت بروز تخلف  آنهم در اوايل كار سر پوش بر تخلفات  گذا شتند زيرا متخلفين را از خود مي دانستند واحساس خطر از آنان نمي كردند  ولي بعد از سالها و از آنجا كه در رقابت هاي سياسي رو در روي هم قرار گرفتند  و درست در آن زمان دست  به خود افشاگري  زدند مقصر تر ند .

 ما كه شيعه مولاي  متقيان هستيم  به سخنان وي نيز ذر ه اي شك نداريم . همو در نامه شماره 45 نهج البلا غه مي فرمايد : فا تق الله يا بن حنيف و لتكفف اقراصك  لتكون من النار خلاصك  "از خدا ترس داشته باش  اي پسر حنيف  و به قرص هاي نان خويش اكتفا كن  تا از آتش دوزخ رهايي يابي "

 گا هي  به حضر ت علي ‌‍‍(ع) خبر مي رسيد كه فلان فر ماندار يا بخشدار يا كار گزار ديگر، به حقوق مردم تجاوز كرده وظلم نموده است آن حضرت دنبال گزارش را مي گر فت .وقتي كه برايش ثا بت مي شد كه گزارش درست بوده بي درنگ اقدام قاطع مي كرد .به عنوان نمونه :منذر بن جارود يكي از حاكمان بود كه حضرت علي (ع)در عصر حكومتش او را حاكم يكي از نواحي كرد پس از مد تي به علي (ع)خبر رسيد كه او به بيت المال  خيا نت كرده و از آن بي حساب به خو يشا نش داده است .بي درنگ براي او نامه نوشت و اورا سرزنش كرد و در پايان نوشت به محض اينكه نامه ام به تو رسيد نزد من بيا تا كار تو رااز نز ديك رسيدگي كنم.[4]

3-انتقادپذيري راسرلوحه قراردهيم.

«حاكمان، خدمت گذاران ملت هاي خودهستندكه مي بايدمصالح دنيوي وديني آنان را محافظت نمايند وبودنشان به دين وبه رضايت اكثريت وابسته است واحدي حق ندارد خودرابرامت به زورتحمل كندياامورامت رابه استبداد اداره كند.» [5]  

ناگفته پيدااست كه انتقادباانتقام متفاوت وواضح است كه منتقدبايدخيرخواه ومصلحت خواه باشدنه مغرض. « يكي ازصفات زشتي كه ممكن است درزمامداران باشد انتقادناپذيري وتكبرآن هاست . زمام داري كه انتقاد نپذيرد وداراي روح استبدادوخودكامگي باشد طبعا" مردم راناراضي مي كندزيرااوآن چه خود مي انديشدانجام مي دهدوغالبا" به صلاح مردم كاري ندارد.» [6]      

پذيرش انتقاد درست در نقطه مقابل خيزش استبداد وفساد قرار دارد.اين قضييه تا حد ي از اهميت بخصو ص  برخوردار است كه رهبران جوامع اسلامي نيز بايد انتقادپذير باشد چرا كه يكي از شروط امامت محسوب مي شود .

رهبران و مديران جوامع اسلامي مو ظفند از آفت بسيار خطر ناك استبداد كه مو جب سقوط حاكميت مديريت اسلامي است جدا"اجتناب كنند به ديگران اجازه انتقاد بدهند .انتقاداتي كه به شيوه مدير يت و هدايت  ورهبري آنها مي شود را با حوصله و دقت و انصاف مطالعه كنند و اگر سخن منتقدين را صحيح يافتند با شهامت به خطاي خود اعتراف كنند و بدانند كه اين شيوه  مديريت نه تنها  موجب ضعف مديريت  و رهبري نيست بلكه بر عكس  سبب قوت  وبقاءحاكميت است .»[7]

4.زبر دستان وضع خود را با زير دستان مطا بق سازنند .

بروز فاصله بين مسوولان ومردم اعتماد را سلب مي كند و خود سري ها را علت مي گردد.«ابوذر مي گويد :از رسول خدا صلي الله عليه و آله شنيدم كه فرمود :خداوند بعضي از شما را زيردست شما قرار داده هر كس برادر و همنو عش را زير دست دارد بايد از آنچه خود ميخورد به او بخورا ند واز آنچه مي پوشد به او هم بپوشاند و هيچو قت كاري كه خارج از قدرت اوست به او نسپاردواگر كار دشواري را به او سپرد او را كمك كند .»[8]

5.روابط را مغلوب ضوابط سازييم .

«يكي از مظاهر فساد اجتما عي رواج استفاده ازروابط وزيرپاگذاشتن ضوابط است. اين حالت رامي توان يك بيماري اجتماعي دانست كه بايدبا پيشگيري وبررسي عوامل به شدت باآن مبارزه كرد. قبح وزشتي اين عمل يك امرواضح و روشن است زيرا اين روش ظلم وتجاوزبه حقوق ديگران است.»[9]

جان دار بودن روابط درمديريت ها يعني عزل ونصب هاوقدرتي كه دراثرمسئوليت پذيري حاصل مي شودبيشتربه چشم مي آيدكه حقيقتا" بايدراه هايي براي مقابله باآن هاجست وبراي محدودنمودن اختيارات بدون كنترل مديران قوانيني روشن وشفاف وضع كرد.   « بستگان ودوستان براي صاحبان مقام، دام هلاكت هستند. زمام داران بايدآنچنان قدرتي داشته باشندكه تسليم عواطف دوستي وخويشاوندي نشوندوجزبه عدل وقسط كاري نكنند وازبيت اامال مردم چيزي برندارند.[10]

ضوابط درتعبيري ديگر همان قانون مندي است وحاكميت قانون حق همه را محفوظ مي دارد .

6.نه افراط كنيم ونه تفريط

افراط و تفريط در تعريف عام فهم همان  كندروي و تندروي است . بزر گان علم اخلاق  حتي عدالت را عبارت از اين ميدانند كه :انسان در صفات و ملكات نه در افراط افتد  و نه به تفريط رود .اعتدال وميانه روي  از منظر حكما نيز اساس اخلاق فاضله انساني است وبا شرع و عقل مؤ افقت كامل دارد .

7.دقت در سوابق رفتار نصب العين باشد

گو اينكه در اين آب وخاك رسم بر اين است:آفتي كه به زور حاكم ميشود وكار خود را مي كند با صرف هزينه هاي گزافي وقتي مي خواهد دامن خود را بر چيند بلايي ديگر پشت مدافعان لجوجي قدم در ميدان مي گذ ارد از اين گونه است وجهه حقانيت بخشيدن  به افراد معلوم الحال در چند سال اخير مصلح الد ين سعدي شيراز ي با خطاب صريح نظر به اين معضل دارد كه :

      ندهد هو شمند روشن راي          به فرو مايه كارهاي خطير

     بورياباف اگرچه بافنده است        نبرندش به كار گاه حرير

امير المؤمنين عليه السلام :عقب زدن انسانهاي داراي فضل و برتري وجلو انداختن و به كار گرفتن افراد فرو مايه را از نشانه هاي واژگوني و سقوط دولت ها بر مي شمارد .

اميد است با جدي گرفتن اين هشدار زعما در كوتاه كردن دست افراد فرو مايه كمر همت بندند و فريفته الفاظ و ظواهر پست سيرتان نگردند وبدانند كه اينگونه افراد جز پشيماني چيزي را به ارمغان  نخواهند آورد.«تا خير در رسيدن به همه اهداف دليل نمي شود كه ما از اصول خود عدول كنيم  همه ما مامور هستيم به اداي تكليف ووظيفه ايم نه مامور به نتيجه »  وانگهي قدر نيروهاي صالح و درستكار بايد دانسته شود واز حذف آنها  خودداري گردد .

8 .ساده زيستي را گسترش دهيم

زندگي ساده و بي آلايش داشتن بهترين آيينه مردمي بودن است . پرهيز و خودداري از تشريفات ، با مردم بودن را براي زمامدار و مدير فراهم مي كند واگر بر عكس اين اتفاق  بيفتد بالايي ها تمايل به نشست وبر خاست با پاييني ها را نخواهند داشت .ساده زيستي وارستگي از دلبستگي ها را تقويت ميكند ورفاه زده گي را تضعيف مي نمايد.

9.مديران ،زندگي خانواده ،خويش رازيرنظرداشته باشند.

«زمام داران بايدمراقبت لازم رادرتربيب صحيح همسروفرزندان خودداشته باشندونبايددراثرعمل زدگي، ازآن غافل شوند. مديران عالي رتبه زيرذره بين مردم هستند. دشمنان نيزضمن ايفاي نقش براي فريب آنهابه بزرگ نمايي انحراف آنهاپرداخته وازاين نقطه ضعف به عنوان چماقي براي كوبيدن برسرنظام ومديريت آن بهره برداري مي كنند.»[11]

10-خانواده معظم شهدارافراموش نكنيم.

عبارت« فراموش نكنيم»دراينجابه اين مفهوم نيست كه نعمت برسراين خانواده- هاي عزيزسرازيركنيم بلكه اجحافي كه درحق اين هاصورت پذيرفته رافراموش نكنيم وبگذاريم قدرومنزلت متعالي شان باقي بماند. اجرصبوري ومعنوي اين ها درقياس با تبليغات كلامي انجام گرفته طي ساليان متمالي بي روح وسبك شده است.حتي كاربه جايي رسيده كه كاروان هاي زيارتي عتبات عاليات مردمي را نيزبنام خانواده شهدا ثبت وبدرقه مي كنند.همه اينهادست به دست هم داده وظلم برچشم وچراغهاملت روا داشته اند.

                                    منابع وماخذ

الف) كتابها

1-    اصول كافي، جلد2، صفحه 365

2-    بحارالانوارجلد71 صفحه318 وجلد74 صفحه 141

3-    حكومت درقرآن، دكتراحمدبهشتي صفحه104 وصفحه112

4-    غررالحكم صفحه 257

ب) مجلات

1-    پاسداراسلام شماره29صفحه50، شماره 35صفحه53 ، شماره118 

 صفحه 29، شماره 133 صفحه 28، شماره 235صفحه 23، شماره 238صفحه 45

2-    كيهان فرهنگي سال ششم، شماره 10صفحه6

ج) جرايد

1-    روزنامه اطلاعات ‹ضميمه› ، يكشنبه16بهمن1379شماره 22125  

[1] -اصول كافي،جلد2 ،صفحه365 

[2] -بحارالانوارجلد71  صفحه 318

[3] - حكومت در قرآن ،دكتر احمد بهشتي، صفحه 112

[4] - پاسداراسلام شماره 238 صفحه 45    

[5] - كيهان فرهنگي، امام محمدغزالي، سال ششم شماره10 صفحه 6

[6] -پاسداراسلام شماره 29، حجت الاسلام يحيي سلطاني صفحه 50

[7] -پاسداراسلام، حجت الاسلام محمدي ري شهري ،شماره 132صفحه 28

[8] -بحارالانوار، جلد74 صفحه141

[9] -پاسداراسلام،شماره 35صفحه53     

[10] -حكومت درقرآن،دكتراحمدبهشتي صفحه10  

[11] -پاسداراسلام،شماره 235صفحه23