امارگیر حرفه ای وبلاگ و سایت

** مكاتب وتاريخچه آموزش وپرورشالف)مكتب خانه ها
مكان مكتب خانه ها
اثاثيه مكتب خانهچگونگي تدريس
زمان تدريس
برخي اصطلاحات
برخي آداب
كتب مكاتب
معلمان مكاتب
شعر آخر جلسهب)طالبيه ها
ملاعلي مردان
شبخ علي آقا بهجت
آيت ا…عيسي سريدي
حجت الاسلام والمسلمين عبد اله علويپ)تاريخچه مدارس
مدرسه شرف
مدرسه نشاط
دبير ستان نو بنياد
مدرسه دخترانه ستاريت)آشنايي با چند پيشكسوت
استاد دكتر ابرهيم شفيعي فقنديي
استاد اسداله اسدنسب
حاج پير علي پير نسب
زمان مقدم
شير اله دبيري
سركار خانم طيبه مهران فر
حميد ناهيث)‌فعّالان آموزش و پرورش
سليم سليم زاده
علي اميني زاده
محمد تقي سلطانيج)چگونگي اداره فرهنگ هريس بصورت نمايندگيچ)گذري بر تشكيل اداره آموزش و پرورشح)تشكيل شوراي منطقهخ) تفكيك خواجه از اداره آموزش وپرورش هريسد) برخي از مدارس توابعذ) روساي آموزش وپرورش
رسول كندواني
حسين جعفري سيسي
خسرو هاشمي كيا
سيد جواد ناظمي سرخاب
سيد علي مسنن طباطبائي
يلي اصغر صحتي شفائي
يدا000 جباري
مقصود حسن زاده خانميري
حسينقلي محسني
محسن فرزين
محمدتقي فرزين
محمد تقي رضاپور
هدايت فتاحي عباس حاج بابائي
علي واعظي
قلي ا00 ءقلي زاده
عبدا000عبداله پور
اروجعلي روحي
رضا فمري ارباطي
مير حمايت ميرزاده
موسي عدالتخواهسواد وآموزشفرهنگيان و دانش آموزان شهيد
نمايه منابع وماخذ






مكاتب وتاريخچهآموزش وپرورش



ههيچ كار ازسعي ما چون كوهكن صورت نبست
وقت آنكس خوش كز او آثار مي ماند بجا!!
صائب تبريزي

الف – مكتب خانه ها
امر تعليم وتربيت وتاريخ آن در اين منطقه كماكان ناشناخته باقي مانده است0 دراين مجال مساعي خويش را برآن مصروف داشته ام تادر حد امكان اين مقوله را ولو در ميان دهه هاي اخير به روشني تبيين نمايم0 *تاريخچه مكاتب
« راجع بتاريخچه اين مكتب خانه ها در ايران بايد متذكر شدكه از طريق تعليم در ايران قبل از اسلام اطلاعي در دست نيست ناچار در اين موقع اصول تعليم و تربيت رونقي داشته بطوريكه فردوسي در شاهنامه راجع بترتيب و تعليم فرزندان در زمان اردشير اشاره كرده است كه از ذكر آن صرف نظر مي شود 0 پس از ظهور اسلام از زمان عباسيان مكتب يعني محل نوشتن وخواندن با اندك فرقي در ازمنه مختلف در بلاد اسلام معمول گرديده است 0 كليه مكاتب در زمان قديم به دو نوع بوده عمومي خصوصي اولي براي اطفال عموم مردم بود و آموزگار چنين مكاتب را معلم ميگفتند دومي براي اولاد خافا و امرا و وزراو سلاطين بود در منازل شخصي بزرگان مرتب ميشد و معلم هر روز در آنجا حاضر ميگشت ومشغول تدريس ميگرديد واورا «مودّب » ميناميدند0
البته بعضي خانواده هاي اشراف در زمانهاي بعد نيز معلم سر خانه داشتند ولي اينان نيز معلم ناميده ميشدند وغير از مودبهائي بودند كه براي اولادبزرگان و سلاطين مخصوص بودند0
در بعضي از كتب قديم كلمه مكتب و كتاب ودبستان ودبيرستان ديده ميشود0 از جمله در گلستان سعدي ميگويد0 ( معلم كتابي را ديدم در ديار مغرب تروشروي وتلخ گفتار تا آخر حكايت)0
در مثنوي حكاياتي راجع بمعلم مكتبي موجود است 0 ( مكتبي نام شاعري بوده كه شغل مكتبداري داشته است )0 بعضي از اين مكاتب شهرت بسزائي داشته اند واز جمله در تبريز مكتبي بوده است كه غازان خان (703-694 ) در شنب غازان بنا كرده است و در آن مكتب يكصد نفر از كودكان يتيم قرآن ياد ميگرفتند و اين بر اثر ترتيبي بود كه در آن زمان معمول بود ، و بزرگان وامرا جنب خانه خودشان علاوه بر اينكه اولاد خود را به معلم مي سپردند مكتب خانه اي نيز دائر مي نمودند و جمعي از اطفال بي بضاعت را در آنجا بتحصيل وا ميداشتند».[1] مكان مكتبخانه ها
اولاتحصيل در مكتب خانه ، انفرادي نبوده است بلكه در هر مكتب پانزده يا بيست* نفر شاگرد به گرد هم مي آمدند .طبق تحقيق نگارنده حدود سي دانش آموز 10يا12سالگي بوده واز لحاظ محل ، مكتب خانه در منزل ملا ويا مسجد ويا منزل شخص ديگري كه اجرتي دريافت نمي كرد داير مي شده است معلم را چنانچه آمد بر خلاف ساير نقاط «ملا» خطاب مي كرده اند.** در اين عرصه جائي براي تحصيل دختران وجود نداشته است .اثاثيه مكتبخانه ها
گاهي در مكتب خانه گليم، فرش و ياتشكچه موجود بود و شاگردان نيز با خود زيراندازي همانند « چئش » يا گليم پاره از منزل پدري مي آوردند، بعضي از معلمين وجود « فله فقه»‌ يا فلك را نيز براي تنبيه ،‌تأئيد مي كنند. ولي برخي ديگر مي گويند :  « كه ملّا براي كتك زدن شاگردان شلوغ و يا تنبل از « چئيرپي »  ( تركه ، چوب {خشك}، شاخه هاي خشكيده درخت ،‌هيمه – فرهنگ آذربايجاني – فارسي محمد پيفون ) – بهره مي جست».
عده اي هم معتقدند: « از هيچكدام از مراتب بالا خبري نبوده است بلكه كشيدن گوش و يا نثار كردن سيلي رايج بوده است.
اين اختلاف نظرها ،‌به نظر مي رسد كه ناشي از دوره هاي مختلف تحصيل          مي باشد. شايد در دهه اي فلك رايج بوده و شايد در دهه اي ديگر“ توسط ملّاي وقت زدن با چوب و يا گوشمالي دادن معمول بوده است. قديم الايام از لحاظ آب و هوايي زمستانهاي سختي در اين منطقه حكمفرمايي مي كردن و بارش برف سنگين و سرماي طاقت فرسا از مشخصه هاي بارز بوده است. قبل از فرا رسيدن زمستان اهالي سر به كوهها ميگذاشتند تا به جمع آوري « گوه ن » gavan  بپپردازد. ضمناً‌فضولات حيواني نيز نقش اساسي در اجاق خانه و تنور داشته اند.
ماده سوختني فوق الذكر به دو طريق تهيه مي شده است:*
الف)‌تَزِه (‌ياببا ) tazaeh  ( yabba )
قبل از فرا رسيدن فصول سرما فضولات دامها را پس از جمع آوري و افزودن آب قسمت،‌قسمت ورز داده به شكل بيضي در آورده بر روي زمين پهن ميكردند تا خشك شوند. پس از خشك شدن تزه ها را در اصطلاح به صورت «‌ قالاخ » « galax  » در مي آوردند.


عكس قالاخ galax روستاي طرف ( طارپ )
وسط قالاخ تهي باقي مي ماند كه از سوراخ قبلاً تعبيه شده،‌بعداً آنرا با كرمه karme  يا فضولات خشكيده ديگر حيواني همانند سئشمه sesma  كه پشگل گوسفند است پر ميكردند.










قالاخ galax – روستاي طرف (‌طارپ) 1
/5/79 عكس: نگارنده
ب)‌كرمه karme
در داخل طويله ها و اغلب در فصول سرد سال وقتي كه فضولات احشام  را در مسير آمد وشد قرار ميدادند آن فضولات در اثر رفت وآمد ها به هم فشرده ميشدند0 بوسيله بيل قطعه – قطعه مي بريدند و در روز هاي گرم جلوي نور آفتاب مي گستردند تا از هر طرف خشك گردد0
غرض آنكه مردم منازل خويش را بااينگونه مواد سوختني گرم ميكردهاند ومكتب خانه را در اصطبل ها داير مي نمودهاند 0 نفس احشام موجب گرم شدن محوطه ميشده است اين مواد در اجاق مكتب كاربرد داشته اند 0 قلمدان و مركب هم ابزار نوشتن بوده اند0چگونگي تدريس
بعد از بازگشايي مكاتب ، ملا در اول هر درس سخن خويش را هماره با « بسم الله الرحمن الرحيم ، رب يسر ولا تعسر، سهل علينا يارب العالمين» شروع ميكرده ونيز اولين درس اختصاص به تعليم حروف تهجي  و صامت و مصوت داشته فتحه را« زبر» كسره را«زير» ضمه را«پوش» --
دو زبر—را دو زير – دو پوش ميگفته اند، بعد ازاين فراگيري ، با هجي كردن مخصوصي عم جزو آموخته مي شد 0
بعنوان مثال عبارت «ابجد » به طريق زير تعليم داده ميشد :
الف زبر ا، ب زن اب، جيم زبرج، دال زبر د = ابجد
مثالهاي ديگر:
هـ زبر هـ ،هـ زبر و، ز زن وز = هـوز
ح پوش حو ، ط طي = حطي
كاف  زبر ك ، لام زبر ل =كل          ميم زبر م ، نون زن م = كلمنزمان درس
از باب ساعت در دو نوبت از اول صبح تا ضهر واز بعداز ضهر تا شامگاه به تحصيل مي پرداخته اند 0 روزهاي مخصوص درس از شنبه تا پنج شنبه بغير از روزهاي جمعه وايام تعطيل همانند عيد و ايام عزاداري بوده است0 بعبارت ديگر آغاز و انجام و انجام امرات كشاورزي تاثير مستقيمي در شروع و پايان تحصيل داشته است 0برخي اصطلاحات
ميرزا ، ملا ، شيخ ، و خليفه از جمله القابي هستند كه در آن حال وهوا رواج داشته اند0 «ميرزا» به كسي ميگفتند كه در نوشتن سند يا قباله دستي داشته و مبادرت به انجام آن مينموده است 0
«شيخ» آن كسي شناخته مي شود كه از لحاظ ظاهر واز نظر باطن به اعتقاد اهالي ، متدين جاوه گر مي شد 0
كسي با لقب « ملا» مخاطب قرار ميگرفت كه مشغول تدريس علوم زمان خويش بود0
و بالاخره شاگردي كه از نظر استعداد و زور بازو در خور توجه بوده ، عموما لقب «خليفه» (جانشين، مبصر) را از آن خود مي ساخته است0 به جز يك مورد استثنا (در اين منطقه) كه آنهم بعدا ذكر خواهد شد0برخي آداب
اولا ملا براي هر شاگرد درس جداگانه اي ياد ميداده است 0 به اين ترتيب كه به نوبت در سئكي (سكوي اصطبل) ويا در اطاق منزل در كنار ملا شاگرد مي نشست به او قسمتي از كتب رايج آن زمان ويا سوره اي از قرآن آموخته مي شد سپس استاد وي را مرخص ميكرد و نفر بعدي مي آمد 0 فرداي آن روز چنانچه شاگردي در تحويل درس آموخته شده قبلي عاجز مي ماند ملا از ياد دادن درس تازه به وي خودداري ميكرد 0 روزهاي پنج شنبه اختصاص به مرور و مطالعه دروس طول هفته داشته است0ملا در اين روز درس تازه نمي گفته وشاگردان به حفظ كردن مطالب مي پرذاخته اند 0 در اصطلاح به اين كار « دوور اوخوماق» مي گفته اند0
چنانچه دانش آموزي عذري پيدا ميكرده ، با جلو بردن دست راست ، عبارت « غفرالله لك» را بر زبان جاري مي ساخته است0 گاهي اين اجازه مورد قبول واقع نميشده و شاگرد مي بايست تا جلب نظر موافق ملا صبر را پيشه خود مي ساخت 0
در هنگام قرائت قرآن وقتي شاگرد، هنگام تلاوت، به آيه هفتم سوره بقره ميرسيد به محض ذكر « ختم الله علي قلوبهم و علي سمعهم وعلي ابصارهم غشاوه ولهم عذاب عظيم» رسم مخصوص و عجيبي اجرا ميشد 0 در نحوه عملي ساختن اين رسم ، دو روايت منقول است:
اول آنكه عدهاي مي گويند : ملا بعد از قرائت ختم الله علي قلوبهم محكم با سيلي به دهان ويا صورت شاگرد مي زد0
دوم آنكه عدهاي ذكر ميكنند : هم شاگرديها بلند شده و قاري را مي زدند.*
گويند اين آيه در آن زمان براي دفع افسون و شعبده نيز به كار ميرفته و سحر را بي اثر ميگذاشته است0
در عيد نوروز عده اي  از شاگردان همفكر شده وگروه گروه به خانه استاد ميرفته اند 0 اجرت ملا از دو ريال تا چهار ريال قيد مي شود 0 اين قضييه از يك طرف ارتباط تنگاتنگي با سقف معيشت اهالي نيز داشته است0كتب مكاتب
پس از  آنكه حروف تهجي را شاگردان فرا مي گرفته اند به ترتيب عم جزو، قرآن، ابواب الجنان، گلستان و نصاب الصبيان خوانده ميشده است0  تنبيه الغافلين و ترسل نيز در ميان اين كتب گاها آورده مي شود 0 شاگرداني اگر مراحل پيشين را با موفقيت پشت سر مي گذاشته انند به ياد گيري صرف مير، تاريخ معجم ، تاريخ وصاف و دره نادري نيز مي پرداخته اند 0 فراگيري حساب وهندسه نيز روش مخصوصي داشته است0معلمان مكاتب
مدت هاي زيادي در پي ثبت ملاهاي مكاتب بودم0 در ذيل اسامي آنها را با قيد محله مكتب و توضييحات لازم مي آوريم :
نام ملا                                  محله                                     توضييح
ملا رسول                              آخمرلو
ملا رضا                                  آبدالو                  از اهالي « شيخ رجب بوده است
ملا احمد                               تاج خاتون *
ملا مصطفي                            تاج خاتون
شيخ حسن                             تاج خاتون
ملا صفر علي                         تاج خاتون                          پورحسين
حاج ميرزا آقا                       ديزج
ميرزا احمد محدثي                روستاي هيق
مشهد حيدر                           تاج خاتون
مشهد ميرزا محمد                   تاج خاتون
شيخ تراب                             چه ر چيلي كو چه سي
ملا حسن                              تاج خاتون
ميرزا احمد مشايخي              ديزج
حيدر نائب                           تاج خاتون
كربلاي آقا                            چيمه ن **
مشهد عبدالغفار                   ديزج                            فرزند كربلاي آقا
كربلاي طاقي                        تاج خاتون***
ميرزا حميد                          آخمرلو
ميرزا يوسف آشوري             تاج خاتون                     اهري
مشهد محمد امين                 آبدالو                 معروف به آخوند از تازه كند سفلي
مير عبدا000                        تاج خاتون                     علوي
مير رضي                                تاج خاتون                     علوي
ملا حميد                           آبدالو                                محمد زاده
حسين درخشي               تاج خاتون      سواد وي حرفي نداشته است                                              ملا هدايت                          رحيمه
حاج موسي                 تاج خاتون                                  بقائي
محمد ابراهيم              چيمن
آيت الله عيسي             آبدالو                     خطيب (‌سديدي)*
عبدالغفار                      ديزج                پسر كربلائي آقا چاووشي
علي اكبر سردار ملي          در تهران و خانقاه
ميرزا علي (ع)         آبدالو               تفليسي **
ملا زين العابدين               تاج خاتون
ملا ابراهيم
ميرزا احمد                  مؤمنلو              احمديان
ميرزا شير ا..                  بيگ لر                  دبيري
مشهد حمزه                  قنبرلو                حاجي علوّ
ملا شريف                   مؤمنلو












شعر آخرجلسه
شاگردان چون ياد گرفتن درس روزانه را به آخر ميرساندند سر جاي خود نشسته وشعر زير را ميخواندند افزودني است چون نوبت به آوردن نام مبارك امام دوازدهم حضرت مهدي عج ميرسيده از باب احترام بلند شده و بقيه شعر را سر پايي ميخواندند و بدينوسيله مقدمات رفتن به خانه را فراهم ميكردند . اكنون اگنون آن قطعه شعر را با هم مرور ميكنيم :
اي عاشقان عترت پيغمبر خير الانام                   گويم ترا منظومه نام دوانزده امام
اول علي دوم حسن سوم حسين تشنه لب          باشد چهارم هم علي آن سيد عالي نسب
پنجم محمد باقر آن سر بطون علمها                   ششم امام جعفر صادق امين و رهنما
باب الحوائج حضرت موسي بود هفتم امام         هم هشتمين باشد علي آن زاده خير الانام
نهم محمد ميشود يك نام ديگر هم تقي             دهم علي شاهنشه عالم نقي
يازدهم چون حسن پس اين دوانزده امام            با نور پاك قائم آل محمد (عج) شد تمام
يا رب به حق شان خود اي خالق جن وبشر           ما را بكن ثابت قدم در مكتب اثني عشر






ب- طالبيه ها
«مبدا تاريخ مدارس طلاب ديني نيز مانند مكاتب روشن نيست . ناچار بايد گفت : اين مدارس پس از ظهور اسلام تاسيس شده است . در زمان خلافت عباسيان مدارس بسياري در كليه بلاد اسلام و خصوصا در بغداد تاسيس گرديده است . ايرانيان در اين قسمت توجه مخصوص مبذول داشته اند از جمله مدارس بزرگ كه بمنزله دانشگاه بود مدرسه معروف نظاميه است كه در قرن پنجم هجري به امر و دستور خواجه نظام الملك وزير با تدبير ايراني در بغداد بنا نهاده شده است .»[2]
در شهرستان هريس مبدا و اطلاعات مستند و درستي از مدارس طلاب ديني در دست نمي باشد هانند ساير قضاياي اين شهرستان نه آثاري باقي مانده است و نه نوشتهاي گوياي آنهاست . بناچار از تحقيق مصاحبه اي بهره جسته و در اين قسمت ضمن معرفي افراد مشهور به بنيانگذاران مكاتب عاليه گفتني هايي كه بايد آورده شوند ذيلاً‌قيد مي نماييم:ملا علي مردان خان
شاعر بودن وي ورد زبانهاست . وابستگان وي حدود هفت سال پيش در نشستي خاطره انگيز با نگارنده معلومات بسيار ناچيزي كه در ذهن داشتند عرضه داشتند . دست نوشته ها بنا به اظهار آن جمع حدود چهل سال پيش به انحا مختلف كه آوردن آن در اين مقال صحيح نيست غارت شده است چراغ عمر ملا علي مردان خان گويا در سال 1243هجري قمري  به خاموشي ميگرايد طالبيه ملا علي مردان خان در محله «آخمرلو » در منزل وسيعي كه داشته داير ميشده است .شيخ علي آقا مجتهد
نامبرده فرزند ملا علي مردان خان است كه در سال 1251هجري قمري به دنيا آمد « شيخ علي آقا مجتهد از 15 سالگي جهت تحصيل علوم ديني به اصفهان سفر كرده و از آنجا به نجف اشرف ميرود و در آنجا به درجه اجتهاد ميرسد »[3]
از قرار معلوم شيخ علي آقا مجتهد حدود سال 1276 هجري قمري به هريس مراجعت مينمايد و ساختماني را براي فرا گيري علوم ديني احداث ميكند . اشتهار وي و تبحر و زبردستي عالمانه اش بزودي باعث جذب طلاب از اطراف و اكناف ميشود و از روستاها و شهرهاي اطراف پروانه ها به دور شمع وجودش گرد هم مي آيند.
مدرسه شرف بعد از سالها در همين مكان حيات مي يابد.
آيت ا…عيسي سديدي هريس
« عالم رباني و متاله قراني آيت ا…سديدي هريس در تاريخ 1287 قمري در شهر هريس به دنيا آمد در هفت سالگي مشغول تدريس شد . در پانزده سالگي به شهرستان اهر رفته و از آنجا به فراگيري دروس حوزوي پرداخت . پس از مدتي به تبريز عزيمت نمود و فقه و اصول را در آنجا به پايان رساند وي مدتي نيز در قم بسر برد و آنگاه عازم نجف الاشرف شد و در آنجا به درجه اجتهاد نايل آمد . به خاطر عدم رضايت مادر مبني بر ماندن او در شهر نجف الاشرف ، او از باب احنرام به شان و مقام مادر خويش با كوله باري از علم و فضيلت به هريس بازگشت ». [4]حجت الاسلام والمسلمين عبدالله علوي
از اعاظم علما و روحاني متقي بوده كه احتمالا تاريخ وفاتش 1366 قمري است . ايشان ساليان متمادي در بسط و اشاعه علوم ديني اهتمام ورزيده و نيز از سوي حاكم شرع عهده دار تامه حل و فصل امور مردم بوده است . نگارنده بعد از ايشان كسي را به عنوان مدرس ديني سراغ ندارد . گرچه در طول زندگاني خويش از منبر فصيح مفاخر فقهي و اجتماعي معاصر از جمله حجت الاسلام مير رضي موسوي زرين ،حجت الاسلام ميرزا مجيد نجاتي ،حجت الاسلام مير صفر آذرطوس ، حجت الاسلام مير رضي علوي و حجت الاسلام مير رضي ابوالقاسمي، حجت الاسلام مير فاضل سيد ابوالحسني ، حجت الاسلام شادي ، حجت الاسلام استادي ،حجت السلام مدرس ، حجت الاسلام احمديان ، حجت الاسلام ابوالحسني و حجت الاسلام وشمگير استفاده برده است . ولي نامبردگان در كمال پرهيزگاري ،دانشمندي و فروتني بعنوان مبلغ و واعظ عمر خود را در راه اعتلاي اسلام و مسلمين صرف كرده و مي كنند . بسياري از اين بزرگان و مشاهير سلسله جليله روحانيت ماموريت هاي مختلفي از سوي مراجع تقليد همانند حضرت آيت الله سيد كاظم شريعتمداري ،حضرت آيت الله سيد ابوالقاسم خويي و حضرت امام خميني داشته اند.
نسب نامه پدر بزرگ مير عبدا000 علوي













تاريخچه مدارس
1)                   مدرسه شرف
در سال تحصيلي 1314 –1313 براي اولين بار تعليم و تربيت با روش نوين با تاسيس دبستان دولتي شرف در محل طالبيه شيخ علي آقا آغاز گرديد. آقاي كريم ناظر عدل به همراه دو نفر آموزگار بنامهاي آقايان حوايي و يدالله مظفري و يك نفر خدمتگزار از طرف اداره فرهنگ ارسباران ماموريت راه اندازي مدرسه را عهده دار ميشود .
با اين توضيحات دبستان چهار كلاسه شرف تشكيل مي يابد . تعداد دانش آموزان آن دوره تا چهل و پنج نفر بيان ميشود . در سال 1314 قضيه كشف حجاب در هريس باعث شكاف ميان متوليان مدرسه و مردم شد . بدين معني كه مردم به مخالفت با كشف حجاب پرداختند ولي خانواده هاي مدير مدرسه و پزشك بهداري متهم به دشمني با مردم شدند .لذا مردم نيز از باب اعتراض مانع رفتن بچه ها به مدرسه شدند .آنگاه آقاي ناظر عدل به محل ديگري منتقل شد و مدرسه بصورت نيمه تعطيل در آمد.
 سند زير نشان ميدهد كه در سال 1316 دبستان شرف هريس با مديريت آقاي كريم ناظر عدل مشغول ارائه خدمات فرهنگي بوده و بوسيله نمايندگي معارف و اوقاف ارسباران اداره مي شده است.

وزارت ماليه                                                                بتاريخ :23/3 /1316
اداره ماليه ايالت شرقي آذربايجان
معرفي نامه شماره              و              و            داير به پنجاه ريال اضافه حقوق آقاي شجاعي رئيس معارف و ماهي بيست ريال اضافه آقاي مصطفي بايبوردي پنجاه ريال ترميم حقوق آقاي كريم ناظر عدل مدير دبستان شرف هريس در همراه مرقومه 13829 و 13863و 14525 به اين اداره رسيده است مقتضي است طبق مقررات و قانون محاسبات عمومي اقدام به دريافت اضافات سال 1315 و سال جاري بفرماييد .شفيعي
امين ماليه ارسباران - اردلان









در ديماه 1316 از طرف فرهنگ سراب فردي متدين و فاضل به نام محمد حسن مهپوربراي تشكيل مجدد كلاسها به هريس وارد ميشود .وي در سرودن شعر« صيرفي تبريزي » تخلص مينموده است خاطرات كشف حجاب ميتوان گفت كه كاملا هريس را به مدارس دولتي بدبين نموده بود ولي مرحوم محمد حسن مهپور با ارائه يك چهره مذهبي اعتماد دوباره شهروندان هريس را جلب مينمايد . و اطفال نيز با ميل و رغبت به مدرسه ميروند و ساختمان دبستان دوباره بازسازي و مورد استفاده قرار ميگيرد
او در ديوان عبرتنامه صيرفي چاپ اول 1342شمسي پيرامون اين قضيه در صفحه 77 مينويسد :«در سال 1316 خورشيدي اينجانب را از طرف فرهنگ تبريز براي تاسيس به قصبه هريس خانمرود معين و اعزام داشتند هريس خانمرود كه در شمال شرقي تبريز واقع و دوازده فرسخ از تبريز فاصله دارد در آن وقت راه شوسه نداشت و وسايل نقليه و مسافرت عبارت بود از اسب و قاطر و الاغ و منهم ناچار شدم اين دوازده فرسخ را با اسب دو روزه مسافرت كردم هريس خانمرود قصبه ايست كه در حدود هشتصد خانوار و تقريبا پنجهزار نفر جمعيت داردو چون در گوشه و كنار واقع است در آن هنگام پاي اهل شهر كمتر بدانجا ميرسيد و روي روشنفكر را كمتر ميديد عليهذا اينجانب هم پس از تحمل زحمات زياد و طاقت فرسا توانستم در آنجا دبستان تاسيس و داير كنم …»
مرحوم مهپور همچنين به نظم،  در جلد دوم كتاب عترتنامه صيرفي در صفحه 122 به بعد ميسرايد :
….بجايي دگر يافتم انتقال          مرا گشت پيدا بخدمت مجال
هريس خانمرود عازم شوم       در آنوقت بايد بدانجا روم
وسايل ز هر چه مهيا كنم         در آن ده دبستان بر پا كنم
نكرده درنگ و بخدمت شدم   مهيا بهر رنج و زحمت شدم
بفصل زمستان در ماه دي          در آنفصل با اسب شد راه طي
بسر   ما دو روزه برفتيم راه       بسختي گذشتيم از پرتگاه
شبانگه رسيدم بر آن دهكده    بتن  خسته و سخت سرما زده
بديدم يكي مرد از رهروان      سلامي نمودم در آن دم بر آن
بپرسيدم از خانه دهخدا          به پيشم بيفتاد و شد رهنما
كه يك شب بمانيم در خان او        شده تا در آن خانه مهمان او
به پيش در دهخدا آمدم      بايستاده و درب خانه زديم
چو بيرون بيامد زدر دهخدا   مرا ديد آندم بخشكيد جا
نگفتا بيا و نگفتش برو       بايستاد در پيش در روبرو
بدانستم احوال آنمرد را   كه معذور باشد ورا نيست جا
يكي كلبه دارد بياسايدش          ندارد دگر ميهمان آيدش
خجالت كشيد و نگفتش سخن      ز خجلت عرق آمد او را به تن
بكار خطا عذرها خواستم       خجل گشته و از روان كاستم
كجا بايداكنون كه ما بر رويم        باشخاص نشناخته مهمان شويم
زنم گفت حالا كجا رفتني          در اين باره صحبت كرا گفتني
بگفتم مرا دوستاني كي است     در اين دهكده آشنايي ني است
و ليكن ز تبريزيان تاجرند        در اين دهكده فرشها ميخرند
از ايشان يكي خانه اش مي رويم     شبي را در آنخانه مهمان شويم
دگر روز منزل مهيا كنند       بما لطف و رحمت كه آنها كنند
پس آنگه مرا گفت آن رهنما      كه مرد خرد بود رسم آشنا
براي چه اين جا شما آمديد      كه خواهد در اين بخش مسكن گزيد
بدو گفتم از قصد و آمال خويش    ز كار دبستان و احوال خويش
بگفتا كه باشد يكي خانه ام        محقر مكاني ز كاشانه ام
بشايسته آمد شما را اگر          شبي را بخسبيد آسوده سر
وزان پس پسنده اگر آيدت       اطاقي دهم تا بر آسايدت
جوانمرد را خوش زبان يافتيم          بهمراه وي خانه بشتافتيم
يكي شب بماندم در آنخانمان           محبت چو ديدم زايشان بجان
پسنديدم آنجا كه مسكن كنم         در اين دهكده چند موطن كنم
چو از كار منزل فراغ آمدم          ز جاي دبستان سراغ آمدم
بسوي همانجا فتادم براه             رسيدم سرايي سياه و خراب
يكي مزبله ديدم و كهنه جاي      خرابه مكانست و ويران ز جاي
حياطش زمين بياض و لجن         نشيمنگه جغد و زاغ و زغن
اطاقش همه تنگ و تاريك بود     كه از هر طرف خاك و پر ريگ بود
اثاث بود از چند تخت شكست       نشيند در آن طفل برگشنه بخت
سه تا صندلي چوب و كهنه بجاي     يكي سر شكسته دوتا نيست پاي
سيه تخته كهنه و سوده رنگ         يكي ميز تخته كه ناديده رنگ
كه پيش از من اينجا فرستاده اند     براي دبستان ده داده اند
مرا وحشت آمد از اين كهنه جاي       همي خواستم تا گريزم بپاي
ولي صبر كردم زپاي فرار             ثبات قدم بهتر از آه و زار
تحمل ببايد بهر كار سخت          بخسبيد بايد چه خاك و چه تخت
مرا بهر خدمت فرستاده اند          كه دستور كاري بمن داده اند
معلم شود رهنماي همه               ز چوپان براهست ميش و رمه
ز فرهنگ يابلد همه عقل و دين    ز دانش شود سبزه باغ و زمين
تمدن بعلم است و تدبير كار          كه بيدانشي وحشت آرد ببار
ز دانش بهر كار بايد مجال          چو بي علم باشد رود بي زوال
دهستان دبستان نباشد اگر       خرابه شود اين چنين سر بسر
دهاتي گه افراد اين كشور است         چرا اينقدر پست و پائين تر است
شب و روز مشغول كار است او             ولي هر زمان خوار و زار است او
مگر ده خرابه ببايد شود          ز علم و هنر دور بايد رود
كشاورز با علم ماهر شود            ده و ملك آباد و باهر شود
چو دهقان شود مالك ملك خويش           زمين را بكارد ز اندازه بيش
چو آباد بيند ده خويش را           بدامان خود پرورد ميش را
كند وقت پيدا بكسب و هنر          رود از پي حرفه يابد ثمر
دهستان شود گلستان و چمن           همه جاي آن سبزه و ياسمن
همه مردمان سالم و زورمند             ز امراضش مسري نبيند گزند
كند خدمت از جان بملك و وطن             شود نو ز آداب و رسم كهن
ز عهد نياگان بياد آورد               بميهن علاقه بدل پرورد
خلاصه بخدمت چو بستم كمر                همه فكر باطل ببردم ز سر
ببايد  كنم سعي و كوشش بجان             ببندم كنون از شكايت زبان
بدلگرمي حاضر شدم بهر كار          بخدمت در آن ده نشد هيچ عار
خرابه ز بنيان بر انداختم              يكي ساختمان از بنا ساختم
همي چند از تخت و نيمكت رسيد               مرا شوق خدمت بسر بر دميد
ببهمن مه و روز آخر صباح            دبستان در آنروز شد افتتاح
نهاديم نام دبستان شرف                  كشيدم بسي رنجها ز آنطرف
چو آباد شد آنزمان ساختمان            بترغيب مردم گشودم زبان
بگفتم بخدمت بجان حاضرم              بتعليم و تدريس منّت برم
دبستان سپاريد اطفال خود         زتحصيل دانش كه يابند سود
دهم درس قرآن و آداب شرع            بياموزم آنها من از اصل و فرع
ز تاريخ و جغرافيا اندكي            بخوانند و يابند كم آگهي
در اينجاي دولت دبستان نهاد         كه اطفال ده شود باسواد
كلاس شبانه در اين ده گذاشت             مرا بهر تدريس و خدمت گماشت
بخوانند تا بي سوادان همه                برد سود آنان فراوان همه
بزرگان و طفلان همه رايگان        بخوانند  هر يك بروز و شبان
دهاتي چرا باشدش بي سواد          ز دانش نيارد بسر هيچ ياد
شما را همه مي دهم درس من            بخدمت فشانم همي جان و تن
كه دولت پد رجمله فرزند وي            خژنخواهد شود كور دلبند را
همه رنج و كوشش بحان داشتم             نهالي ز اميد بر كاشتم
بشب و روز مشغول گشتم بكار             كه شاخ اميدم بيامد ببار
چو ديدند آنها همه حال من          ز روي عمل همه آمال من
بگفتند اطفال ما سروريد          چنان چون سزد جمله را پروريد
سپرديم همه كودكان بر شما               كه توفيق خواهان ترا از خدا
دعا گو همه بر توئيم روز و شب                گزندت نباشد ز درد و تعب
دبستان بياورده اطفال را                فراهم بشد جمله آمال ما
بدلگرمي مشغول خدمت شدم           دو سال اندر آن ده بزحمت شدم
برون شد ز تخمي كه كشتم نهال           چنان يافته آن دبستان كمال
نوشتم بفرهنگ آمار خويش                ز نظم دبستان و از كار خويش
حقوقم كم و غربت و خرج بيش                ز ضيق معيشت دلم هست ريش
تقاضاي تبديل كردم كه بس           فرستند بر جاي من غير كس
كه تا كي بمانم در اينجاي من             در اين گوشه خلوت و پر محن
فرستند جائي كه شايستنم                       كه شايسته تر  خدمتي را كنم
بناچاري كردند عذرم قبول           نگشتم ز خدمت شكست و ملول
خلاصه دو سال اندر آن دهكده             ز زحمت مرا دل به تنگ آمده
محمد حسن مهپور باز در قطعه شعري كه بتاريخ 20/8/34 با دستخط خويش نوشته و به حاج پير علي اسد نسب تقديم داشته از زاويه اي ديگر ماجراي آمدن به هريس و تاسيس مدرسه را به نظم در مي آورد:















































































يكي از كارهاي زنده ياد محمد حسن مهپور جذب و استخدام شيرالله دبيري پس از بازديد از مكتب خانه وي بوده است ،مرحوم مهپور اين ماجرا را به صورت نظم چنين بيان ميكند:
دبيري كه بد مرد نيكو روش                  كه مكتب همي داشت آن ده ز پيش
بيامد به ديدار من آن زمان               كه بس با ادب ديدم و خوش بيان
ز تحصيل و از پايه اش خواستم          ز دانش همي بهره اش يافتم
برفتم دگر روز بر مكتبش                  كه شاگردها بينم و صحبتش
بديدم نشسته به مكتب نژند                 كه جمع گشته بر دور او طفل چند
بپرسيدم از كار افكار او                    ز وضع معاش و ز اطوار او
چگونه به تدريس اين طفل چند           تعيش نمايد شود بهره مند
بگفتا مرا قطعه اي ملك هست            ز محصول آن بهره آيد بدست
ز مكتب شود عايدم اندكي                كهتامين گردد معيشت همي
بتدريس اطفال چون مايلم                  به تعليم و تدريس بس شايقم
بگفتم اگر ميل باشد ترا                      كنم خدمتي آنچه شايد ترا
بياري دبستان همين كودكان                پذيرش كنم جمله را رايگان
به فرهنگ آندم گزارش كنم            شما را به خدمت سفارش كنم
ز فرهنگ دستور چون در رسد        همان با حقوقي ترا ره برد
بتدريس باشي در اين مدرسه            ز دل پاك سازي همه وسوسه
من اينجا نيم چون كه پيوسته كار       بمانم به خدمت كمي روزگار
سپارم من آنگه دبستان ترا                 كه توفيق خواهم ز يزدان ترا
چو اينگونه گفتار از من شنود            تقبل نمود مرا هم ستود
نوشتم به فرهنگ احوال او                 ز كار و ز مكتب ز آمال او
پذيرش نمودند بر خدمتش                بتدريس هم داشت چون قدمتش
دبستان كه از كار آماده گشت          مرا هم دل از رحمت……گشت
خلا صه دو سال اندر آن دهكده       دل من ز غربت به تنگ آمده
حقوقم كم و عيش من تنگ بود        پياپي شكايت به فرهنگ بود
نمودم به فرهنگ احوال خويش         ز كار دبستان و آمال خويش
تقاضاي تبديل كردم ز پس                 بجايم فرستند تا غير كس
فرستند جايي كه شايستنم                   كه شايسته تر خدمتي بر كنم
نويسند ابلاغ تبديل من                     بخدمت محلي كه شد ميل من
علمدار گفتند بايد روم                     كه عمري در آنجا بسر من برم
شرح خدمت دو ساله من در هريس خانمرود در اينجا خاتمه يافت.
تاريخ : 20/8/34           اثر حسن مهپور (تخلص صيرفي )
براي اطمينان خاطر ،كيفيت قضييه را از دستخط سراينده نيز ملااحظه مي فرما ييد :




بعد از آقاي مهپور آقاي عليقلي دانشوران به مديريت  دبستان شرف منصوب ميشود 0 پس از يكسال كه واقعه سوم شهريور 1320به وقوع مي پيوندد قشون روس با ورود به اين مكناطق موجبات ناامني رافراهم مي آورند 0 لذا مدرسه بصورت نيمه تعطيل در ميآيد0
آقاي شيراله دبيري در همان سال به مديريت دبستان شرف منصوب گرديد0 شادروان دبيري در حول وحوش جنگ جهاني دوم ودر آن بحران در حفظ و حراست اموال دبستان وحيثيت فرهنگ ، مجاهدتهاي فراوان مي نمايد0 آقاي دبيري را در اين راه آقايان عبدااغفار پورغفار هريس ، حاج پير علي اسد نسب وآقاي زمان مقدم ياري مي رسانند0متاسفانه آقاي پور غفار پس از چندي بعلت فقدان گواهي پايه شش ابتدائي مورد قبول وزارت واقع نمي شود0 وبجاي ايشان آقاي حسين فارغ سرابي مشغول خدمت مي شود0 بسال 1324
از آقاي خوانساري نيز به عنوان مدير دبستان ياد ميشود0 دراوايل سال 1326آقاي حاج حسين خياطي نيز به تعداد آموزگاران مدرسه اضافه ميگردد0 مژقارن اين ايام آقاي محمد تقي ساعي تصدي بخشداري هريس را به عهده داشته است0 براي اهداي زمين جلسات متعددي در بخشداري تشكيل مي شود اما اهالي محل از آن خودداري مي ورزند فلذا سه كلاس اضافي در محل دبستان شرف ايجاد واحداث ميشود0 آقاي ساعي فرهنگ دوست شايسته اي بوده است كه در اولين روزهاي كاري ، براي ديدار از فرهنگيان ، به دبستان شرف هريس مي رود وبا كمال مهرباني ، وضع دبستان را ملاحظه وجهت همكاريد قول مساعد مي دهد0
شاعر شهير هريسي مرحوم هجري اين ماجرا را با كلك سليس شعري خويش اينگونه نقاشي مي نمايد:
كلاس مدرسه كاندر هريس بود چهار                     گمان نبود ز چارم رسد به پنج شمار
ز يكهزار و سه صد بيست وهشت سال فزون              بشد به مدرسه نامبرده طرفه عمار
به سعي حضرت ساعي كلاس پنجم و  شش               شدند ساخته پرداخته زهي كردار
به ساختمان دبستان هر آنكه دل ندهد                 ولش بكن برود آن حمار زاده حمار
فداي همت فرهنگيان مملكتم                     كه بسته است بشان عزت و صغار و كبار
چراغ هر دو جهان درس ومشق فرهنگي است       تو رخ ز گفته هجري متاب اي هوشيار
چون دبستان شرف در اوايل تاسيس به فرهنگ ارسبارن وسپس به فرهنگ سراب وابسته بود در 23آبان 1329طبق تصويب نامه هيئت وزيران ، بخش هريس از فرهنگ سراب منتزع و مجددا جزو حوزه ارسباران گرديد0 در سال 1327فرهنگ هريس از ارسباران جدا و جزو فرهنگ حومه شهرستان  تبريز گرديد0











عكس يادگاري مربو ط به 30/1328
از چپ به راست :1 )آقايان حسين خياطي ، آموزگار كلاس اول 2) آقاي پير علي اسد نسب، آموزگار كلاس سوم 3) آقاي شيرا000دبيري مدير دبستان 4) آقاي موسي هريس نژاد آموزگار كلاس دوم
مدرسه نشاط
دبستان نشاط كه گاها « نو بنياد » هم خوانده ميشود در سال 1335 تاسيس گرديد0در تاسيس اين مدرسه گويا آقلي هريس نژاد نقش داشته است 0 بزرگان و مطلعين بر سر موسسين اين مدرسه واقدامات صورت گرفته ، همداستان نيستند 0 فترت سند نيز، مانع كسب ارائه مطالب ومدارك متقن در اين راستاشد 0
دبيرستان نوبنياد
تا سال 1338شمسي ، مدرسه در هريس بصورت  دبستان بود 0 بعد از فارغ التحصيلي از كلاس ششم ديگر مكاني براي ادامه تحصيل وجود نداشت 0در شش ماهه اول سال 1338 آقاي حاج اسداله اسدنسب در روزهاي تعطيل بر روستاهاي خانمرود عزيمت و ضمن تشكيل جلسات متعدد با روستائيان ، اطاقهاي تشكيل كلاسها مشخص و محلهاي احداث ساختمان مدارس تعيين واز طريق خودياري به ايجاد ساختمان ددبستانها اقدام گرديد0 كارهاي انجام شده و صورتجلسات تنضيمي به اداره آموزش و پرورش حومه تبريز ارسال ميشد در اين زمان سرپرست مدارس حومه تبريز شامل بخشهاي بستان آباد ، هريس و حومه نزديك با آقاي اصغر راميار بود ايشان فردي جدي و جامعه شناس ودر توسعه مدارس در روستاها جديت و علاقه بخصوصي داشت ، در امر سركشي به مدارس روستائي آني غفلت نمي كرد و خيلي اتفاق مي افتاد كه اوايل صبح قبل از كاركنان و يا همزمان با تعطيل كلاسها در مدارس روستائي حضور مي يافت ، زير بار زور و توصييه نمي رفت با توجه به نحوه انمجام وضيفه با همكارانش رفتار مي نمود خدمات ايشان در روستاها فراموش نشدني ميباشد هر شخص منصف و با وجداني راضي به انكار فعاليت هاي وي نمي باشد0 ايشان اقدامات امجام شده در دهات خانمرود را كه مورد علاقه اش بود باستحضار آقاي دهقان مدير كل آموزش و پرورش استان «كه خود سهم بزرگي در توسعه فرهنگ آذربايجان دارد» مي رساند آقاي مدير كل رضايت خودرا اعلام داشته و دستور مي دهد در اولين فرصت نسبت بهع اعزام آموزگار بر روستاهاي خانمرود اقدام شود 0
همينطور هم شده و اولين آموزگار استخدام شده و در سال1338بر روستاهاي هيق ومتعاقب آن بر روستاهاي ديگر اعزام ميشود0
همزمان با اقدامات انجام شده در مورد تاسيس دبيرستان در هريس برادران اسد نسب با آقاي اصغر راميار مذاكره و مشورت مي كنند نبود محل تشكيل كلاس اول دبيرستان مشكل و مانع بود لذا پس از تبادل نظر مقرر گرديد ساختماني براي تشكيل كلاژس اول دبيرستان تعيين شود و به آ قاي حاج پير علي اسد نسب كه مديريت دبستان شرف هريس را بعهده داشت دستور داده شد كه در سازمان دبستان آقاي حاج اسداله اسدنسب را منظور نداشته و آزاد بگذارند ، ايشان هم كه علاقه وافري به تشكيل دبيرستان داشت در پيشرفت برنامه مشوق و راهنما ي مدبر بود و با صبرو حوصله ومتانتا خاص از هيچگونه كمكي مضايقه نمي نمايد0


براي اجاره محل اين ساختمان دبيرستان سياهه اسامي دانش آموزانيكه كلاس ششم را به پايان رسانده بودند تهيه واولياي آنان دعوت ميشوند اوليا محترم از اين پيشنهاد وتشكيل كلاسهاي اول دبيرستان با شوق وذوق فراوان استقبال نموده وتقبل ميكنند كه اجاره ساختمان را پرداخت نمايند لذا ساختمان هاي حاج هادي (اصغري مقدم )از قرار ماهي چهل تومان اجاره ميشود ومراتب ،با طرع را سيار گزارش ميگردد و با موافقت ايشان كلاس ششم دبستان شرف به محل فوق نقل مكان ميكند .دانش آموزان فارغ التحصيل كلاس ششم سالهاي قبل فردا بفرد مدرسه دعوت واز اول مهرماه 1338 مشغول تحصيل ميشوند ،آنان ميز وصندلي را تا حدود امكان از منازل خود آورده ويا با استفاده از الوار وآجر صندلي ها بقيه مينمايند ،بياد خداوند قادرومتعال دبيرستان عملا كارر خود را آغازنموده ،تدريس در كلاسهاي ششم واول دبيرستان را حاج اسداله اسد نسب وروانشاد اقاي علي اكبرنظريان كه فردي وارسته وجدي عهده دار ميشوند .استاد اسد اله اسد نسب با اشاره به اين وقايع چنين مي نويسد :
«در مدرسه سه ماه تقريبا اكثر مواد دروس برنامه كلاس اول دبيرستان را تمام كرده ودروس كلاسهاي بالاتر (دوم ،سومسوم دبيرستان )متعاقبا تدريس ميشد ما دو نفر مدرس قول داده بوديم كه اگر تاسيس دبيرستان مورد موافقت استان قرار نگيرد دانش آموزان بطور متفرقه در تبريز ودر امتحانات كلاس سوم مشاركت داده شوند بهمان طريق نيز برنامه هاي آموزشي تدريس ميشد هر هفته هر كدام از با بيش از 40ساعت تدريس ميكرديم  تا قبل از خرداد ماه سال بعد برنامه آموزشي سه كلاس تعليم داده شود تا اواخر دي ماه 1338 برنامه آموزشي بهمن نيز پيشرفت داشت در آنموقع دو واقعه روي داد يكي اينكه آقاي  دهقان مدير كل آموزش و پرورش به استانداري گيلان منصوب شدند لذا در مقابل استيضاح مقامات آموزش وپرورش جواب داده ميشد كه دبيرستان نبايد ستور دستور مدير كل آقاي دهقان آغاز بكار نموده لذا امريي نميتوانست در مقامي اين جواب ايستادگي ولب به سخن بگشايد واقعه دوم كه جالبتر بنحو بازديد يكي از مولدان آموزش وپرورش بنام آقاي سياوشي از محل دبستان بود اسشان در بعد از ظهر يكي از روز هاي هفته بدون اطلاع قبلي به دبيرستان آمده و از كلاسهاي ششم دبستان واول دبيرستان بازديد واز دانش واموزان موالدت درسي نمودند جوابهاي مستدل وپرسشي وصحيح دانش آموزان بخصوص در كلاس اول دبيرستان اورا سخور خود نمودند خيلي شاد وخرم وبا بدرقه گرم دانش اموزان كلاس را ترك نموده وقول دادند كه ميز ونيمكت وساير  آزمايشگاهي در اسرع وقت ارسال شود باينجانب نيز توصيه نمودند كه روز بعد در تبريز اداره كل  حاضر ووسايل را تحويل  وبه هريس بياورم همين طور نيز انجام يافت .
موقع خروج اقاي سياوشي چند نفر در حياط مدرسه حاضر شد وجلو ايشان را گرفته واظهار داشتند كه فرزندان مارا در اين محل بنام دبيرستان جمع كرده وما را فريب داده اند اگر اين دبيرستان است چرا تابلو ندارد واداره كل با اين دبيرستان مكاتبه ندارد و…
اقاي سياوشي كه فردي مجرب وكار كشته بود جواب دادند كه ميبينيد اينجا مدرسه است  ودانش اموزان در كلاسها درس ميخوانند واز يكي ميپرسند پسر شما در كدام كلاس درس ميخواند شا جوابي كه دادند پسر من در اين آموزشگاه درس نميخواند از نفر دوم وسوم  …سوال فوق را انجام دادند آنها همه اعلام داشتند كه فرزندانشان در اين مدرسه درس نميخوانند لذا به ما هيت تو طئه پي برده وبا ناراحتي شاكيان قلابي از مدرسه بيرون كردند معلوم شد كه آمدن ايشان به هريس وبازرسي نا گهاني از دبيرستان نيز با توجه به برنامه شكوانيه با امضاهاي قلابي بوده است ولي خواست خداوند تبارك وتعالي اين بود كه
كه عمل افراد كج انديش ونقشه هاي شوم آنان بلا اثر گرديده ودرتثبيت كار دبيرستان موثر باشد  اولياي دانشآموزان از موضوع با خبروچند تن از آنان من جمله مرحوم قنبر بهرامي وحاج جعفر سلطاني و…بلا فاصله به دبيرستان مراجعه وضمن تقدير وتشكر از عملكرد كاركنان دبيرستن خواستار معرفي شاكيان قلابي شدند كه به وسيله دبيران به آرامش دعوت شدند
آقاي سياووشي پس باديد از مدارس در جلسه يا حضور فرهنگيان مذاكراتي را انجام داده واز كارهاي انجام شده اظهار رضايت ومراجعت نمودند از روز بعد نام دبيرستان هريس جزو آموزشگاه هاي حومه به طور رسمي درج وبخش نامه ودستورات ومكاتبات اداري مستقيماً بنام دبيرستان ارسال وبمورد اجرا گذاسنه شد در پايان اولين سال تحصيلي براي نظارت دقيق در انجام امتحانات آقاي ناصر اخلاقي كه از فرهنگيان فاضل ومدبر آموزش وپرورش مي باشند بعنوان ناظر امتحانات اعزام گرديدند ايشان نيز با دقت برنامه هاي امتحاني را انجام داده شوقو ذوق دانش آموزان وپيشرفت تحصيلي آنانرا پس از استخراج نتايج ستوده ودر گزارش خود براي دبيران تقاضاي تقدير نمودند.
در سال تحصيلي بعد (1339) آقاي نظريان واينجانب تمامدروس هاي كلاس اول ودوم دبيرستان را با ساعات اضافي وبدون دريافت فوق العده حق الدرس درقبال ساعات اضافي تدريس نمودم از سال سوم سازمان دبيرستان تكميل وبا تلاش وكوشش دبيران دلسوز ومديران شايسته در سير تكاملي گام برداشت كارهاي اداري ودفتري دبيرستان را اينجانب انجام مي دادم در جلسه مشورتي همكاران فرهنگي منطقه باراي مخفي وبااكثريت قريب بااتفاق مرا به رياست دبيرستان انتخاب نودند ضمن تشكر وقدر داني از الطاف واقع بين وقدر شناسي همكاران عزيز سمت فوق را قبول ننمودم لذا علي اصغر سرباز وطن كه از دبيران خوب ومحبوب بود به سمت رياست دبيرستان انتخاب شد لازم به يادآوري است ديرستان همواره از مديريت خوب ودبيراني دلسوز وفعال بهره مند بوده است ونام دبيرستان بيا بود معلم شهيد «دكتر فاضلي » نامگذار گرديد همزمان با اين گردشكار آقاي ابراهيم شفيعي به سرپرستي مدارس هريس منصوب ودر پيشرفت كارهاي دبيرستان جدي وفعال بوده وكاركنان را پشتيباني وبا ادامه كار تشويق مي نمودند بايد متذكر شد                              در اين مدت چند بار آموزشگاه هاي هريس بازديد نمودند نه تنها در موضوع تاسيس دبيرستان كار شكني نمي كردند بلكه با كمال ميل ورغبت مراتب رضايت وپشتيباني خود را ضمن ايجاد دلگرمي در كاكنان اعلام داشته ودر مقابل موالدت مقامات بالاتر ايستادگي واداره كل را در مقابل  عمل انجام شده قرار دادند  بدين دليل است كوچكترين عدم توجه وي               ادامه كار دبيرستان را به صورت            در مي آورد لذا مشاراليه حق بزرگي بر دانش آموزان دارند ( روانشان شاد وروحشان پرفتوح باد)  نحوه تاسيس دبيرستان در هريس در سال در تاسيس دبيرستان در مهربان وبستان آباد الگو وسرمشق قرار داده شد در سال 1340آقاي حميد ناهي به سمت اولين نماينده فرهنگ بخش هريس انتخاب ومشغول شد نامبرده با تلاش وكوشش شبانه روزي از مدارس بازديد وموجبات پيشرفت امور آموزشي بيش ازپيش فراهم گرديد ساختمان دبيرستان در محله ديزج آغاز وبا تلاش و كوشش آقاي حاج  پير علي اسد نسب با حداقل هزينه تكميل ومورد استفاده قرار گرفت اداره آموزش وپرورش ايشان واينجانب رابه خاطر جديت وتقلا در تكميل ساختمان دبيرستان كتباً مورد تقدير قرار داد.
تاسيس دبيرستان در هريس كه سالها آرزوي جوانان مشتاق و علاقمند و اهالي محترم بود پيشرفت ها و تحولات همه جتنبه بعدي را در تمام امور موجب گرديد. دانش آموزان سال اول دبيرستان جواناني صديق و سخت كوش بودند اطاقهاي درسي را با دستهاي ظريف خود مرمت و براي تشكيل كلاسهاي درس آماده نمودند اكثر آنان تحصيلات خود را ادامهع داده و در مناصب مختلف خدمات انجام داده وميدهند . آنان در همان ابتداي كار (در دبيرستان نو بنياد ) ميدان ورزشي را تسطيح كردنتد كه بعدا مقدمه اي  براي تاسيس اداره تربيت بدني در هريس شد و ابلاغ اولين متصدي تربيت بدني بنام حاج اسداله اسد نسب صادر گرديد .اكثريت اهالي هريس بخصوص علما محترم از تاسيس و ادامه كار دبيرستان رضايت كامل داشته و دبيران را تا حد امكان ياري مي نمودند يكي از آنان بنام حجت السلام حاج حسين فخيمي در دبيرستان حاضر و نسبت به آموزش علوم قرآني  بطور افتخاري  اقدام مي نمود .





دبيرستان نوبنياد- سال 1338
ايستاده (‌دبيران دبيرستان): آقايان حاج اسداله اسد نسب و اصغر نظريان
نشسته( رديف اول،‌از راست به چپ): آقايان عبدالعلي پناهي،‌محسن فرزين ، خيراله حق بيگي،‌عبداله خديوي،‌مير احمد مرتضوي و حيدر همراهي



 



















براي نمونه آقاي فريدون عبدالرزاقيان را ميتوان ذكر كرد.
فريدون عبدالرزاقيان،‌در اول خرداد ماه سال 1326 شمسي در خانواده ي نسبتاً متوسط الحال- از طايفه بيگلر – در شهر هريس بدنيا آمد. پدر و مادرش از نعمت خواندن و نوشتن محروم بودند. براي جبران اين نقيصه،‌ضمن تحصيل در مدارس دولتي،‌از دانش بي دريغ عمومي بزرگوار مرحوم  استاد شيرالله دبيرري – معلم اخلاق و ادب،‌مفسر قرآن كريم دانش مردان ديگر چون حاج پير علي،حاج اسد نسب مستفيض شد.
از كلاس اول ابتدائي تا كلاس سوم متوسطه در شهر هريس مشغول دانش اندوزي بود. سپس به سبب عدم مقطع دبيرستان در شهر مذكور در شهر تبريز به كسب دانش مشغول شد. سرانجام در سال 1348 شمسي،‌ضمن تحصيل در دبيرستان شهيد ثقه الاسلام تبريز به اخد ديپلم در رشته طبيعي نايل آمد. پس از گرفتن ديپلم به عنوان سپاهي دانش به خدمت زير پرچم فرا خوانده شد. پس از گذراندن دوره تعليمات سپاهيگري در شهر مراغه، براي تعليم و تربيت كودكان اين مرز و بوم ، به روستاي «حور» از توابع هشتگرد شهرستان كرج رهسپار شد.
در سال 1350 شمسي به علت عشق و علاقه وافر به شغل مقدّس آموزگاري ،‌در اداره آموزش و پرورش استخدام شده ، در قريه «‌ناحيه »‌خانمرود – در جوار پر فيض عموزاده اش شادروان جواد بيگ نژاد – دل به تدريس سپرد. يك سال بعد در دبيرستان كوروش شهرستان مهربان مشغول تدريس گرديد. در سال 1353 شمسي در رشته جغرافياي طبيعي ، از دانشگاه تبريز قبول شده،‌به شهر مذكور انتقال يافت. سرانجام در سال 1379 شمسي، با سي سال و ده ماه خدمت در آموزش و پرورش،‌به افتخار بازنستگي نايل آمد. اكنون در برخي مدارس غير انتفاعي تبريز از قبيل:‌آزاداگان،‌سروش(‌دانا) ،‌خوارزمي، جهان تربيت، دانشوران و امين ، با شور و شوق وصف ناپذير به تدريس تاريخ و جغرافيا اشتغال دارد.


در ايجاد ساختمان دبيرستان بياري برادر بزرگوار و زحمتگش خود آقاي پير علي      شتافته كه ضمن تأمين وسايل مورد نياز و ايجاد امكانات ساختمان با خداقل هزينه تكميل و مورد استفاده قرار ميگيرد.  از طرف اداره آموزش و پرورش حومه تبريز هر دو برادر كتباً مورد تقدير و تشكر قرار گرفته و به آقاي حاج اسداله اسد نسب بورس شركت در سمينار دبيران زبان انگليسي كشور در اراك علاوه بر سهميه مقرر استان بعنوان تشويق و قدرداني اعطامييشود.
آقاي اسد نسب در ساير موراد كه در پيشرفت بخش و تبديل آن به شهرستان فعاليتهاي مستمر و همه جانبه داشته،‌چگونگي احداث راه ينگجه به هريس و مهربان و بيلوردي هنوز در خاطره ها زنده ميباشد. نظر و موافقت مقامات استان را به احداث راههاي روستائي جلب نموده و با تشكيل جلسات متعدد در روستاها و جلب كمك اهالي ايجاد جاه به روستاهاي خانمرود و مناطق ديگر عملي ميگردد. احداث جاده به روستاي خانمرود مقدمه ايجاد راه هريس به مشكين شهر بوده و ايشان ضمن مكاتبه با مقامات بالاي كشور و توجيه ضروري بودن آن موضوع را پيگيري و به تصويب ميرساند. در اينمورد با عده اي از دبيران و متعهدين و علاقمندان در شهرستانهاي مشكين شهر همكاري و از  تشريك مساعي آن نيز استفاده نموده است. آرزو دارد اين جاده هر چه زودتر تكميل و موجبات ترقي هريس و اسايش و سربلندي مردم آن ديار فراهم گردد. هم چنين از اقداماتيكه در توسعه اين شبكه اخيراً معمول گريده بسيار شاد و خرم مي باشد.
در سال 1342 جزو يكي از پنج نفر از فرهنگيان تبريز و حومه بسمت راهنماي تعليماتي روستايي انتخاب و جهت شركت در سمينار آموزشي به تهران عزيمت و پس از اتمام سمينار به تبريز مراجعه و مشغول تدريس تأسيس مدارس در روستاهاي حومه تبريز و هشترود ميشوند. در مدت پانزده سال خدممت تعداد 35 باب ساختمان مدرسه در روستاهاي محروم شهرستان هشترود ايجاد و مورد تقدير قرار ميگيرند. پس از استقلال شهرستان هشترود محل خدمت وي در اداره كل آموزش و پرورش استان تعيين و در سمت هاي مختلف مشغول ميشوند. ايشان از اين فرصت استفاده كرده و بر تلاش خود مي افزايد. اولين كاري كه انجام مي دهد. تشكيل اداره آموزش مستقل در بخش هريس و به تبع آن در بخش بستان آباد كه سالها آرزوي وي بوده عليرغم مشكلات و كارشكني هاجامه عمل بخود گرفته و سرچشمه ترقي و تعالي هريس پي ريزي و با تشكيل شوراي منطقه اي اساس و پايه اداره بيش از پيش تقويت مي گردد.

ضمن تقسيم مدارس روستاهاي حومه دهات بزرگ را از مناطق همجوار  فجرا  و هريس ضميمه مي نمايد. پس  از تشكيل اداره مستقل در تأمين كادر پرسنلي و اعتبارات ساختمان و اداري و تشكيل كلاسهاي دوره دوم دبيرستان و توسعه همه جانبه آموزش و پرورش روساي اداره را حمايت و پشتيباني مي نمايد.
تكميل  ساختمان دبيرستان شهر مهربان كه چندين سال ناقص و بلا استفاده مانده بود به سفارش شادروان حجه الاسلام حاج حبيب صدري و بهمت ايشان عملي ميگردد.
در اين بخش با اصل امانت نقل،‌فراخ دارانه برخورد نموده و به قلم خود آقاي حاج اسداله اسد نسب مزيد بر مطالب بالا نكاتي را نيز مي آوريم:
براي پيشرفت در امور آموزشي روستاهاي و رفع مشكلات شوراي هم آهنگي برياست استاندار تشكيل ميشد تهيه صورتجلسات و پيگيري اجراي تعليمات اتخاذ شده بعهده اينجانب بود. تشكيل اين جلسات كه با شركت مديران كل استان انجام مي يافت آشنائي بنده با مقامات درجه يك استان فرصت هاي ذيقيمتي بوجود آورد و در نتيجه تلاش هاي مستمر اداره ثبت احوال ضمن        از اهر و سراب – جمعيت هلال احمر – بانك كشاورزي- پست و تلگراف و تلفن و مخابرات – سوادآموزي – دانشگاه آزاد شاخه كشاورزي در بيلودري – تصويب نقشه جامع شهر – گروهان ژاندارمري و    ثبت اسناد از اهر – ازام مروجين كشاورزي و سرانجام فرمانداري با پيگيري هاي مداوم تأسيس گرديد. در اينمورد مكاتبات زياد اداري و شخصي انجام داده ام  كه قسمتهايي در آرشيو شخصي موجود است.در حفظ وحراست ازآثار باستاني علاقه زيادي داشته ودارم ودر مدت خدمت در آموزش وپرورش ضمن تاكيد بر حفظ آثاربه همكاران در مناطق مختلف اشياء پيداشده را به موزه آذربايجان تحويل داده ام آثارباستاني آذربايجان جلد اول شادروان عبد العلي كارنگ از آثار باستاني منطقه بازديد وصفحاتي از كتاب با ارزش آثار باستاني آذر بايجان جلد اول به آثار باستاني هريس اختصاص داده شد      در مرمت وتعمير بقعه شيخ اسحاق واقع در روستاي خانقاه وساير موارد فعاليت دارم علوه بر خدمات شايان توجه در منطقه هريس در شهر تبريز ونقاط ديگر استان آثار جاويدان وبياد ماندني از خود به يادگار گذاشته ام از آن جمله : ساختمان مسجد النبي اكرم (ص) وكتابخانه نبي اكرم (ص) در كوي دانش تبريز مي باشد ، تاسيس درمانگاه ، فرهنگيان ـ تاسيس اردوگاه تربيتي درروستاي شيخ ولي شبستر – احداث 13 باب ميادين ورزشي در تبريز –احداث شركت تعاوني  فرهنگيان كوي دانش –احداث نانوائي در كوي دانش – ايجاد تلفن واكو و…در كوي دانش ايجاد دستگاه حرارت مركزي در دبيرستان شهيد مدني ومحكم كاري ساختمان دبيرستان –ايجاد درمانگاه بيلوردي –ايجاد حمام ولوله كشي درروستاها وايجاد ساختمانمدارس در روستاها ومناطق مختلف استان در جلب ومشاركت وهمكاري افراد خير درپيشرفت برنامه ها موفق بوده ودر تدوين كتاب مخصوص براي نوآموزان ، بزرگسالان كه با كلمات مشترك فارسي وآذري نگاشته شده مشاركت نموده ام .
باعضويت در انجمن اولياء ومربيان تعدادي از مدارس كه اغلب رياست انجمن را عهده دار بوده است در پيشرفت برنامه هاي آموزشي ورفع نواقص ساختمانها يار وياور مسئولين مدارس بوده ودر امور تعاونيها نيز فعال وتجربه داشته چند سالي نيز عضويت اتحاديه تعاونيهاي استان وعضويت ورياست هيئت مديره شركت تعاوني فرهنگيان كوي دانش عهده داربوده ام .
من از پيشرفتهاي هريس با خبر بوده و خيلي خوشحال شدم ديدار دانش آموزان سالهاي اول دبيرستان هريس را كه اكثراً ضمن طي مدارج تحصيلي  بالا تر در مناصب بالاتر خدمات شاياني انجام ميدهند افتخار آفرين و لذت بخش ميدانم و براي توفيق آنان هميشه دست به دعا دارم . علاقه زيادي به همكاري با علما داشتم.               
و اهالي هريس را از صميم قلب دوست داشته و از اينكه هميشه در اجراي برنامه ها ايشان را مشوق و قدرداني نموده اند و هم چنين از كسانيكه در همه جا در پيشبرد برنامه ها او را ياري نموده اند تشكر و قدرداني مي نمايم از خدماتيكه براي آسايش همشهريان خود و جامعه انجام داده ام  قانع نبوده و در آرزوي خدمتگذاري بيشتر ميباشم .از آقاي حاج جعفر سلطاني يكي از معتمدين محل بخاطر خدمات ارزنده ايشان قطعه زميني را جهت احداث ساختمان مدرسه اهدا نموده اند سپاسگذارم .


استاد اسد نسب بهمراه
 گلهاي باغ علم در سال 1338